BCMS

लहानपणापासून भा.रा. भागवतांच्या फास्टर फेणेचे पराक्रम वाचताना आपणही असे सायकलवरून इकडेतिकडे जाऊन मित्रांच्या बरोबर काही अकल्पित करून हिरो बनावे अशा कितीतरी गोष्टी मनात येत.

संकटाला तोंड देण्याची खुमखुमी काळात विरुन गेली. इकडेतिकडे जाणारा फास्टर फेणे काही संकटांच्या मागे पळायचा नाही, तर त्यांच्या मागे संकट पळायची असं बहारदार वर्णन त्याबद्दल होतं.

आज संकटाला तोंड देण्याची तयारी नसेल तर त्यापासून दूर पळायची तरी कुवत ही आपण हरवून बसलो आहोत. सगळ्या संकटातून मार्ग काढण्याची अफलातून कुवत आणि जिद्द याची स्वप्ने लहानपणापासून वेडेपणा ठरविल्याने रुळलेली वाट न सोडता आम्ही मोठे झालो.

पण अचानक करोना, मंदी अशी संकटे आली आणि लहानपणापासून बाळगून राहिलेली तरीही अडगळीत पडलेली ती स्वप्ने आठवली. त्याचमुळे फास्टर फेणेप्रमाणे काही तरी करायची जिद्द जागी झाली.

या गोष्टी ऐकत आणि वाचत आम्ही मोठे झालो. तोच सगळ्यांचा लहानपणीचा आदर्श होता. तसाच काहीसा आदर्श आज व्यवसायात आपत्तीतून मार्ग करणाऱ्या प्रत्येक कारखानदारांना जर मिळाला, तर आपण करोना काय यापेक्षा अजून कुठलीही संकट आले तरी त्याला तोंड द्यायला तयार असू.

आपल्यापेक्षा समाजाची काळजी करणारा फास्टर फेणे आमच्या बिझनेस कंटिन्युटी मॅनेजमेंट सिस्टीमचा पहिला धडा होता.

फास्टर फेणेचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याला जितके शत्रू होते, तितकेच खूप चांगले मित्र होते. त्याच्या प्रत्येक संकटातून त्याच्या मित्रांनी त्याला चांगली साथ दिली. असे स्ट्रॉंगअसोसिएटस् - तुमचे सहकारी मदतनीस, जर तुम्ही निर्माण करू शकला, तर कदाचित आदर्श व्यक्ती होण्याचं, हिरो होण्याची, समाजात घरात कामात सातत्य राखणे नक्कीच तुम्हाला शक्य होईल.

तुमच्या कारखान्यात काय काय संकट येऊ शकतात याचा विचार तुमच्या करता आणि त्यातल्या कुठल्या गोष्टी तुमच्या अत्यंत क्रिटिकल आहेत? त्याशिवाय तुम्ही तुमचं व्यवहार पूर्ण करू शकणार नाही. याचा विचार करून जर तुम्ही तयार राहिलात, तर कुठल्याही संकटाला तोंड देण्याची तुमची कुवत ही वाढत जाईल. . प्रत्येक उद्योजकात संकटाला तोंड देण्याची कुवत असली पाहिजे . त्यातूनच प्रगतीचा मार्ग मोकळा होत असतो .

आरटीओ (RTO) समजून घेण्यासाठी - सर्वपरिचित उदाहरण विचारत घेऊ यात - पिझ्झाच. '३० मिनिटात पिझ्झा अन्यथा पिझ्झा मोफत/फ्री' या ऑफरच्या मागचा विचार हाच की जर वेळेत खाणं मिळाले नाही, तर काय उपयोग, कोणताही भुकेला ग्राहक त्याला पर्याय शोधला जाईल, ३० मिनिटांनंतर गार पिझ्झाची फारशी गरज नाही. असा उशिर हा केवळ पुढची ऑर्डर मिळवण्यासाठी नव्हे तर ब्रँड वा नावाला घातक आहे. थोडक्यात ३० मिनिटे हा या उदाहरणतील MAO - (Maximum Allowable Outage) किंवा सहनशीलतेचा अंत ठरतो, त्याच्या आत माझा पिझ्झा पोचला नाही तर पर्याय न शोधता सहनशीलता वाढवण्यासाठी दिलेली लालूच आहे. ऑर्डर कॅन्सल झाली तर हा पिझ्झा वा आदी सारे वेळ नी पैसा वाया जात आहे, तर वेळेचे स्वतःवर घातलेले बंधन आरटीओ (RTO) MAOवरून ठरवावे. साहजिकच ठरवलेले RTO हा आवश्यक/गरजेच्या MAO पेक्षा कायम कमीच असावा. यामुळे ग्राहकांना समाधान, सातत्य ब्रँड इमेज साधता येते त्याच बरोबर आवश्यक सुविधा उपलब्ध करून देण्याची कुवत असली पाहिजे. जसे वाहनं, फ्राच्यायसिज या तरी गुंतवणूक करावी लागते.

ही कुवत म्हणजे रेझिलियंस (Resilience) - प्रतिकारशक्ती. त्याची हिंमत किंवा तग धरून राहाण्याचे कौशल्य - रिस्क अपेटाइट (RIsk Appetite), पर्याय - रिडंडनसि (Redundancy), शिस्त - प्रिपेअडनेस ड्रिल (Preparedness drills), संसाधनांचा वापर - रिसोर्स , संवाद - कम्युनिकेशनस् या साऱ्या बाबी कादंबरीत शिकून घेतले, तरीही त्याचे महत्त्व आज समजले.

जास्त नफा, व्यवसाय भरभराटीला येणार या पलिकडे सामाजिक जाणीव बिझनेस कंटिन्युटीसाठी आवश्यक आहे.

जर पैसा वा तंत्रज्ञान नसेल तर कल्पक माणसं हवीत.फक्त आपल्या कारखान्यात योग्य ते उपाय योजना सगळे करतात,पण परस्परावलंबीत आणि परस्परांना पूरक समाज कुठलं ही संकटाला तोंड देऊ शकतो. माणसे धरून राहाण्याचे विचार घराला पुढे नेण्यासाठी आवश्यक आहेत.

एकट राहाण्याचे विचार केवळ सूर्य तेज करु शकते. बाकी सारे नाही. आघात सहन करत केवळ एकटे पुढे जाऊ शकणार नाही. बाधित माणसं बरी झाल्यावरच आपल्या जीवाची काळजी कमी होते.

संगे, सवंगडी , घरगुती , सोयरे याचा अर्थ आधार. अडिअडचणीत साथ मिळण्यासाठी याचा विचार केला जातो. हे परस्परावलंबन आपल्या संस्कृतीला नवीन नाही.

पण दुष्काळ, महामारी या संकटाला तोंड देण्याची तयारी करायची आवश्यकता म्हणून बचत आणि दुसऱ्याचा विचार करण्याची कला शिकून घेतली पाहिजे.

बिझनेस जर नवनवे प्रयोग, तंत्रज्ञानाचा वापर, व्यक्तीविकास, पर्याय न शोधता चालू राहील तर त्याची लवचिकता कमीकमी होत एकाही संकटाला तोंड देण्याची तयारी न उतरता तो कोसळेल.

अपरिहार्यपणे आय टी (IT)चा वापर करावा लागतो तेव्हा सायबर क्राईमचे वाढते प्रमाणही लक्षात घेऊन सिक्युरिटी आणि बिझनेस कंटिन्युटीचा विचार करण्याची सर्वांना आवश्यकता आहे.

बिझनेस कंटिन्युटी मधे कस्टमर, सप्लायरचेन, कामगार, सरकारी अधिकारी यांचा विचार करून प्रत्येकाला अपेक्षित गरजा पूर्ण करण्यासाठी योजलेल्या उपाययोजनांचे नियोजनही आवश्यक आहे.

आय टी(IT), मशिन, इंन्फ्रास्ट्रक्चर - पायाभूत सुविधा, माणसे यांना अडचणी आल्या तरी आपल्या व्यवसायाचे भरून न येणारे नुकसान होणार नाही याची काळजी घेतली पाहिजे.

आणि त्यामुळे ग्राहकांची, सर्व संबंधितांची बिझनेस कंटिन्युटी ने काळजी घेतली जाते.

चला तर मग, निदान पंतप्रधानांच्या अपेक्षेप्रमाणे सारे बिझनेस कंटिन्युटी चार विचार करून यशस्वी होण्यासाठी प्रयत्न करू या.

प्रयत्ने वाळूचे कण रगडीता तेलही गळे.